Poznajmy się na scenie!

W okresie od kwietnia 2019 do kwietnia 2020, Stowarzyszenie realizuje projekt Poznajmy się na scenie!, dzięki dofinansowaniu uzyskanemu w ramach Europejskiego Korpusu Solidarności.

Projekt zakłada realizację warsztatu opartego na metodzie teatru forum w wybranych krakowskich liceach, dotyczącego sytuacji imigrantów w Krakowie, w oparciu o przeprowadzone z członkami społeczności lokalnej wywiady. Poprzez realizację projektu zamierzamy ułatwić docelowym odbiorcom (młodzieży licealnej) grupową refleksja i idące za nią zrozumienie problematyki imigracji i różnorodności, która wzmocni, bądź wykreuje w odbiorcach postawy tolerancji, szacunku i poczucia wspólnoty. Głównym celem projektu jest zatem rozwój świadomości i wzrost wiedzy dotyczącej różnorodności (wynikającej z imigracji) wśród młodzieży licealnej, poprzez ich aktywne uczestnictwo w warsztacie.

Projekt podzielony został na cztery etapy:

  1. Zebranie doświadczeń imigrantów mieszkających w Krakowie – poprzez przeprowadzenie z nimi wywiadów;
  2. Opracowanie scenariusza oraz warsztatu opartego na metodzie teatru forum z uwzględnieniem uzyskanych w wywiadach informacji;
  3. Prezentacja spektaklu w ramach warsztatu w czterech krakowskich liceach, poprzedzona otwartą próbą generalną dla pedagogów i nauczycieli;
  4. Rozpowszechnianie efektów projektu oraz ewaluacja projektu.

Guidebook

W związku z zakończeniem realizowanego przez nas, w ramach Europejskiego Korpusu Solidarności, projektu Poznajmy się na scenie w okresie od 1.04.2019-31.03.2020 w ramach upowszechniania rezultatów projektu oraz jego ewaluacji zachęcamy do zapoznania się z informacją podsumowującą projekt w formie guidebook’a oraz dołączonymi rezultatami w postaci opracowanych materiałów i narzędzi.

Serdecznie dziękujemy wszystkim zaangażowanym osobom i instytucjom za poświęcony czas oraz wsparcie. Wiemy, że pomimo trudnej sytuacji związanej z epidemią COVID-19 (03/2020) uzyskane rezultaty i opracowane produkty projektu służyć będą uczestnikom oraz organizacji także w przyszłość.

Guidebook projektu Poznajmy się na scenie!

Projekt Poznajmy się na scenie zrealizowany został w założonym okresie, jego realizacja składała się z czterech, opisanych poniżej etapów. W jego realizacji brała udział dziesięcioosobowa grupa inicjatywna wspierana organizacyjnie przez Stowarzyszenie Polanda. W trakcie trwania projektu z uwagi na kwestie losowe oraz osobiste zmianie uległa część członków grupy, bez szkody dla realizacji poszczególnych działań. Projekt zakładał bieżącą ewaluację na każdym z etapów dokonywaną przez członków grupy, pozwalającą weryfikować jego założenia oraz dostosowywać działania w celu osiągnięcia najlepszych rezultatów. Z tego względu niektóre z działań ulegały modyfikacji w trakcie jego trwania. Zaplanowany we wniosku, przez grupę projektową sposób realizacji działań i przebiegu projektu był na tyle elastyczny, że większe modyfikacje głównych założeń projektowych nie były konieczne.

Etap I: Wywiady z imigrantami mieszkającymi na terenie miasta Krakowa - 01.04.2020-30.06.2020

W trakcie Etapu I członkowie grupy przeprowadzili wywiady, z wybranymi przez siebie (w porozumieniu z pozostałymi członkami grupy, aby zachować możliwą różnorodność grupy) migrantami, zamieszkującymi Kraków. Dodatkowo jeden z nich przybrał formę „auto-wywiadu” w ramach którego członkini grupy podzieliła się swoimi doświadczeniami związanymi z migracją oraz mieszkaniem w Polsce. Ilość wywiadów została nieznacznie zredukowana w stosunku do założonej, po pierwsze z uwagi na zmiany w grupie projektowej, po drugie w ramach bieżącej ewaluacji okazało się, że ilość „materiału” do opracowania z przeprowadzonych wywiadów jest więcej niż wystarczająca.

Przeprowadzenie wywiadów poprzedzone zostało spotkaniem organizacyjnym podczas którego przedstawione zostały założenia projektu oraz opracowane wytyczne, w ramach których możliwe było przygotowanie formularza wywiadów. Niezwykle cenne w tym kontekście było posiadanie w składzie grupy migrantów oraz osób działających się w środowiskach wielokulturowych. Dodatkowym atutem było posiadanie w grupie osób pracujących i realizujących do tej pory działania i projekty skierowane do obcokrajowców a także ukierunkowane na budowanie tolerancji czy dialogu międzykulturowego. Pozwalało to na łatwiejszą komunikacją oraz lepsze rozumienie celów i działań projektowych.

Zaproponowana formuła wywiadu przybrała formę nagrania audio, jako umożliwiającego najbardziej swobodne prowadzenie rozmowy. Prowadzący po uzyskaniu zgody na nagranie rozpoczynał je, nagrania stanowią niepubliczny produkt projektu, z uwagi na prywatne kwestie poruszane w niektórych z nich.

Narzędziem facylitującym dyskusję była dwuczęściowa prezentacja multimedialna, która mogła być wyświetlana na laptopie, tablecie lub telefonie, w zależności od dostępnych narzędzi. Opracowana została w dwóch językach – polskim i angielskim. Na etapie projektowania plansz prezentacji zrezygnowano z przygotowywania jej (jako formularza wywiadu) w formie papierowej, przyjmując, że każdy z prowadzących będzie miał dostęp co najmniej do telefonu, a rezygnacja z wersji multimedialnej skutkować będzie zmniejszoną atrakcyjnością z uwagi na ograniczoną interaktywność.

Także z tego względu prezentacja podzielona została na dwie części. Przebieg wywiadu (czyli treść prezentacji) podzielony został z kolei na cztery części:

  • Plansze (I),
  • Skojarzenia (II),
  • Cele i rezultaty projektu (III),
  • Podsumowanie i uwagi (IV).

Pierwsza część prezentacji, realizowana w oparciu o linearne programy prezentacyjne (np. PowerPoint) zawierała informacje o wywiadzie oraz jego strukturę. Zawierała także osiem plansz odnoszących się do najbardziej istotnych doświadczeń, o które chcieliśmy zapytać rozmówców. Zaliczyć można do nich m.in.

  • wizytę w sklepie,
  • zaskakujące zwyczaje Polaków,
  • wpływ jakim na codzienne zwyczaje miało mieszkanie w Polsce oraz
  • to jak radzą sobie w urzędach, czy biurokracja stanowi dla nich przeszkodę.

Druga część prezentacji, realizowana za pomocą alinearnych programów (np. Prezi), zawierała kilkanaście wybranych haseł – skojarzeń, takich jak np.

  • rodzina,
  • język,
  • wartości,
  • religia czy
  • praca.

Prezi

Respondenci konfrontując się z hasłami, wybierali kilka z nich (najczęściej trzy) budzące największe emocje – najbliższe ich osobie. Następnie dzielili się swoimi przemyśleniami czy wspomnieniami. Z pomocą w tym zadaniu przychodziły dodatkowe pytania, które można było wyświetlić po wybraniu danego hasła.

Np. dla „historii” zaproponowane pytania pomocnicze to:

  • pytanie o punkty wspólne historii kraju pochodzenia respondenta i Polski,
  • pytanie o polskie korzenie czy,
  • pytanie o historyczne wydarzenia (zarówno z historii powszechnej jak i rodzinnej) które wpłynęły na decyzję o przyjeździe do Polski.

Hasła pełniły role rozgrzewkową – najczęściej respondenci już w drugiej części zaczynali otwierać się na prowadzącego oraz dzielić swoimi historiami.

W części trzeciej prezentowane były założenia projektu oraz cel przeprowadzenia wywiadów – opracowanie scenariusza Teatru Forum. Kolejność celowo zakładała prezentację celu w tym miejscu, aby uniknąć „sugerowania” odpowiedzi – wybierania sytuacji, które wydawać się mogły najbardziej zabawne – choć niekoniecznie reprezentatywne czy też ich koloryzowania. Po prezentacji celu w części czwartej uczestnicy mieli szansę dodać dowolne informacje od siebie. To właśnie w tym momencie pojawiały się przeważnie najbardziej osobiste, intymne a czasem trudne historie.

Etap I zakończyło przygotowanie przez członków grupy podsumowania wywiadu – w formie krótkiego streszczenia oraz zapoznanie się członków grupy z treścią pozostałych wywiadów.

Etap II: Współpraca z coachem – prezentacja metody teatru forum, opracowanie scenariusza oraz programu warsztatu - 01.07.2020-31.10.2020

Drugi etap projektu okazał się interesujący i aktywny nie tylko pod względem edukacyjnym, ale także logistycznym oraz osobowym. Do działań zaangażowane zostały osoby spoza grupy projektowej a część z nich dołączyła później do niej formalnie. Drugi etap ukierunkowany był na intensywny rozwój osobisty uczestników.

Kilkanaście dni pracy z coachem, poznawania metody teatru forum oraz dziesiątki godzin prób i samodzielnych ćwiczeń zaowocowały powstaniem ponad 30 minutowego spektaklu pt. Otmar inspirowanego na historiach z wywiadów oraz doświadczeniach własnych członków grupy oraz gości – autorów scenariusza.

Proces tworzenia scenariusza teatru forum jest procesem złożonym, wymagającym wiedzy i doświadczenia – z tego względu przy tym etapie projektu grupa otrzymała wsparcie coacha. Wieloetapowy proces budowania postaci oraz historii trudno jest opisać ze względu na jego dynamikę, przytoczony zostanie natomiast ramowy przebieg procesu. Warto sięgnąć do opracowań dotyczących teatru forum, które łatwo można odnaleźć w internecie.

W pierwszej kolejności członkowie grupy zapoznali się ze streszczeniami wywiadów oraz wybranymi historiami opowiedzianymi przez respondentów. Opowieści te były uzupełniane o doświadczenia własne uczestników oraz zaproszonych gości. Następnie przedstawione zostały kluczowe założenia teatru forum. W oparciu o wytyczne oraz ćwiczenia facylitacje uczestnicy opracowali zarys fabuły spektaklu, miejsce akcji oraz charaktery postaci. Dużo uwagi poświęcono charakterom postaci oraz ich wzajemnym relacjom.

Efektem tych prac jest scenariusz - historia Otmara, Francuza, algierskiego pochodzenia, który pracując w Krakowie, postanawia znaleźć miejsce odpoczynku w jednej z podkrakowskich gmin. Spotyka się tam z mieszkańcami, który reprezentują różne postawy i interesy - od sympatii przez obojętność, strach a w końcu niechęć.

Zapraszamy do zapoznania się z jej treścią.

Po opracowaniu scenariusza z grupy inicjatywnej wyłonieni zostali aktorzy – którzy po opanowaniu tekstu oraz gry aktorskiej mogli przejść do testowania interwencji – najważniejszego elementu metody teatru forum, w której dochodzi do interakcji pomiędzy aktorami a widownią i procesu testowania i uczenia się. Zgodnie z założeniem projektu ostateczne występowanie na scenie skierowane było jedynie do chętnej części grupy, konieczność występowania na scenie stanowić mogłaby barierę uczestnictwa.

W trakcie pracy z coachem członkowie grupy zdobyli nową wiedzę i rozwinęli umiejętności zgodnie z założeniami projektu, takie jak:

  • wiedza na temat metody teatru forum,
  • rozwój umiejętności pozaformalnego uczenia się,
  • pracy w grupie,
  • improwizacji,
  • budowania scenariusza i postaci,
  • wykorzystywania zdobytej wiedzy w praktyce,
  • wiedza na temat potencjału metody w innych obszarach działań społecznych
  • rozwój umiejętności pracy pod presją czasu,
  • rozwój umiejętności ewaluacji działań i ulepszania efektów pracy,
  • rozwój zdolności aktorskich i interpersonalnych.

Zwieńczeniem etapu drugiego było opracowanie scenariusza warsztatu lekcyjnego z którym można zapoznać się poniżej, w ramach bieżącej ewaluacji, długość warsztatu została rozszerzona do 90 minut (2 godzin lekcyjnych) aby zapewnić odpowiedni czas na zaplanowane ćwiczenia, prezentację spektaklu i interwencje. Wraz z warsztatem opracowane zostały narzędzia ewaluacyjne dla uczniów i nauczycieli, zgodnie z założeniami projektu. Forma kuponu, który wystarczy nadrzeć aby zaznaczyć wybraną odpowiedź jest atrakcyjna dla uczniów a przy tym szybka w wypełnieniu.

Etap III oraz IV*: Przeprowadzenie pokazu otwartego, warsztatu testowego, opracowanie zdalnej wersji warsztatu wraz z nagraniem testowym, promocja oraz upowszechnianie projektu - 01.11.2019-31.03.2020

Z uwagi na czynniki trzecie, w tym epidemię COVID-19, etapy III oraz IV zostały połączone a działania projektowe, w ramach bieżącej ewaluacji projektu, zaktualizowane.

Wydarzeniem rozpoczynającym trzeci etap projektu był pokaz otwarty testowy spektaklu, który odbył się 20.11.2020 r. Promocja wydarzenia miała miejsce poprzez platformę Facebook, wiadomości e-mail skierowane do szkół oraz kontakt bezpośredni. Z uwagi na obecną sytuację w oświacie, kierując się sugestiami współpracujących nauczycieli i pedagogów przygotowaliśmy również roboczą wersję nagrania spektaklu, aby móc udostępniać ją nauczycielom oraz dyrekcji szkół on-line. Pozwoliło to na dotarcie z informacją o projekcie do szerszego grona szkół a także na uczynienie zadość wymogom prawa oświatowego, zgodnie z którym treści prezentowane w szkołach podlegają kontroli i konsultacji przez Radę Rodziców. Zachęcamy do zapoznania się z nagraniem, przypominamy jednocześnie, że ma ono charakter poglądowy.

W konsekwencji przeprowadzonego przez nauczycieli strajku (2019) wydłużeniu oraz formalizacji uległy procedury organizowania zajęć w szkołach przez podmioty zewnętrzne. Opóźniło to realizację warsztatów w szkołach oraz zmusiło grupę do intensyfikacji działań promocyjnych, w tym osobistej promocji w szkołach i placówkach młodzieżowych.

W trakcie oczekiwania na uzyskanie stosownych zgód udało nam się zorganizować testowy warsztat w jeden ze szkół, stanowiący wartość dodaną projektu i będący przykładem powielania działań i efektów projektu a także zapewnienia odpowiedniej trwałości. Warsztat spotkał się z pozytywnym odzewem uczniów oraz nauczycieli oraz zaowocował zaproszeniem do stałej współpracy grupy z młodzieżą.

W ramach przyjętych przez nas zasad efektywność pracy grupy warsztaty w szkołach odbywać miały się w blokach po min. 2 dziennie, aby poprawić dynamikę pracy i gry aktorskiej a także zoptymalizować zaangażowanie czasowe grupy, ponieważ każdy pokaz wymaga co najmniej dwóch prób przed każdorazowym wystąpieniem. W założeniu miało to pozwolić na zmniejszenie ilości prób oraz wykorzystanie „energii aktorskiej” zgromadzonej podczas poprzednich warsztatów.

Wybuch epidemii i zawieszenie zajęć lekcyjnych

Realizacja projektu w założonej formule oraz zaplanowane warsztaty, zostały przerwane przez wybuch epidemii, niestety rozwój sytuacji uniemożliwił dokończenie projektu zgodnie z założeniami.

Zachęcamy także do zapoznania się z testowym nagraniem Słuchowiska Teatru Forum, które opracowane zostało na potrzeby zdalnej realizacji działań projektowych. Poniżej zamieszczamy kilka uwag i wskazówek dotyczących realizacji słuchowiska wraz z uczestnikami, stanowiących efekt bieżącej ewaluacji działań, w ramach grupy inicjatywnej.

Słuchowisko Teatru Forum - uwagi i wytyczne dla efektywnej realizacji:

  • odpowiednie zaplecze sprzętowe – prowadzący (aktorzy) posiadać muszą dobrej jakości słuchawki z mikrofonem, aby uniknąć zakłóceń i zapewnić dynamikę gry aktorskiej;
  • aktorzy powinni korzystać z pseudonimów (imion granych postaci) tak aby słuchacze mogli identyfikować głos z postacią (jeśli możliwości techniczne nie pozwalają na takie rozwiązanie;
  • należy rozważyć rozbudowane didaskaliów lub odczytywanie przez prowadzącego imion mówiących postaci);
  • warto rozważyć urozmaicenie prezentacji towarzyszącej słuchowisku o obrazy lub zdjęcia ilustrujące najważniejszą dynamikę scen, aby słuchacze mogli lepiej wczuć się w historię oraz
  • klimat (jeśli pozwalają na to okoliczności grupa projektowa może samodzielnie zilustrować sceny);
  • prowadzący spotkanie/ joker nie powinien łączyć funkcji z rolą, a jeśli to konieczne korzystać z dwóch kont lub w inny, wyraźny sposób oznaczyć ten fakt dla słuchaczy;
  • słuchacze powinni mieć wyłączone mikrofony a mówcy włączać je jedynie na czas zabierania głosu, wyjątek stanowią aktorzy grający w danej scenie;
  • należy zapewnić możliwie nieskrępowany dostęp do platformy na której udostępniane jest słuchowisko – najlepiej za pomocą samego linku, aby nie generować dla uczestników bariery tworzenia konta czy logowania;
  • należy pamiętać o uzyskaniu zgody na nagrywanie przebiegu spotkania.
  • Słuchowisko

Robocze nagranie słuchowiska stanowiło podsumowanie pracy grupy inicjatywnej, połączone było ze wstępną ewaluacją projektu, podsumowaniem oraz zebraniem nowych pomysłów na powielanie jego efektów a także efektów uczenia się. Członkowie grupy inicjatywnej otrzymali możliwość uzyskania certyfikatów YouthPass oraz poinformowani zostali o konieczności wypełnienia raportów indywidualnych. Będą brali także udział we współtworzeniu raportu końcowego oraz przygotowywaniu kolejnych działań, w których wykorzystać można opracowane narzędzia oraz zdobyte umiejętności.

Mamy nadzieję, że powyższe materiały oraz przebieg projektu Spotkajmy się na scenie…, stanowić będą inspirację oraz pomoc w Państwach działaniach. Zachęcamy do kontaktu w razie niejasności lub propozycji współpracy za pomocą zakładki kontakt. Mamy nadzieję, że już wkrótce będziemy mogli ponownie realizować działania na rzecz lokalnej społeczności, bez przeszkód wynikających z czynników od nas niezależnych a zrealizowane działania będą inspiracją i punktem odniesienia.